Zonder juiste diagnose geen juiste behandeling

Zonder goed onderzoek geen goede diagnose, zonder goede diagnose geen goede behandeling, zonder goede behandeling patiënt niet beter. Toch? Maar wat is dat, een goed onderzoek? Wat is een goede diagnose? (Om het deze keer maar niet te hebben over mijn stokpaardje: wat is dat, patiënt beter?)

Dia-gnose, oftewel dia=door, gnosis=weten, doorgronden, doorzien van wat er aan de hand is, is een essentieel aspect van genezen. Zie de wonderbaarlijke genezing uit de vorige Huang Ti op basis van de diagnose "het was liefde, natuurlijk" en het behandelprincipe "haal een goudsmid en laat hem vervolgens langzaam vergiftigen"! Terecht of onterecht zien onze diagnoses er doorgaans een beetje anders uit. Meer als "Lever Qi stagnatie die de Maag aanvalt" of "Lever Bloed leegte met opstijgend Lever Wind", tenminste als je je aan de inmiddels aan Nederlandse acupunctuuropleidingen verplichte TCM-categorieën houdt.

Foute diagnose

Heeft u wel eens iemand een tijd lang met een echt foute diagnose behandeld? Ik wel. In 'mijn' acupunctuursysteem, de Vijf Elementen Acupunctuur, komt het ook nogal nauw. Je kunt je er niet vanaf maken met: "ik weet het niet precies, dus ik doe LI 4, LR 3, ST36, SP6 en dan zie ik wel hoe het balletje rolt." Nee, het is vanaf Dag Eén ofwel Hout, òf Vuur, òf Aarde, òf Metaal, òf Water. Andere smaken zijn er niet. Dat wil zeggen: afgezien van de vele soorten behandelblokkades die onder meer in de pols te onderscheiden zijn en de vooral na de eerste paar behandelingen soms lastige puntenkeuze, er mocht eens iemand denken dat het simpel was.

Gelukkig zijn er vrij veel mensen waarbij ik op Dag Eén op basis van Kleur, Stem, (Geur) en Emotie de juiste diagnose kan stellen. Het bewijs daarvan is dan meestal het binnen enkele behandelingen sterk toegenomen welbevinden. Soms kom ik er een tijdlang niet uit, en ben ik me ervan bewust dat ik nog aan het zoeken ben. 
Het allerspannendst is echter wel als ik er laten we zeggen 3 of 6 of 10 behandelingen (in een extreem geval een keer anderhalf jaar... foei!) van overtuigd ben dat deze mevrouw of meneer echt Metaal (of Aarde, of Water, of Vuur, is allemaal al voorgekomen) als Element heeft. Zolang ik niet doorheb dat er iets niet klopt probeer ik dus alles wat deze vertelt en presenteert onder die noemer te brengen, en zie dus een heleboel aanwijzingen over het hoofd. Tot het moment dat het me om wat voor reden dan ook begint te dagen: hoe heb ik in hemelsnaam NIET kunnen zien dat het HOUT moet zijn (raar genoeg is het nogal eens Hout dat ik over het hoofd zie, maar ook daarop zijn variaties mogelijk). Eureka! Het leuke van Hout is natuurlijk dat het ineens weer Richting geeft, in beweging zet. En dat laat de patiënt me dan ook weten: "wat je de vorige keer hebt gedaan, dat was echt fantastisch (heel speciaal, schokkend, vul maar in)!" "Zo heb ik me al jaren niet meer gevoeld." "Ik kon ineens zeggen dat ik echt niet wilde dat ... en het werd nog opgepikt ook."

Goede diagnose

Daarmee kom je dan op de betekenis van een goede diagnose: een 'goede' diagnose stelt mij niet alleen in staat om een correcte behandeling op te zetten, maar biedt uitzicht op een toekomst waarin de kwaliteiten die wezenlijk zijn voor de patiënt meer tot hun recht komen. Daarvoor moet de diagnose specifiek genoeg zijn om aangrijpingspunten te bieden - "Leven" is een correcte diagnose, maar niet specifiek genoeg... - en mag hij niet volledig dichtgetimmerd zijn zonder ruimte voor de verrassingen die het werk van acupuncturist nu juist zo de moeite waard maken. Zelf gebruik ik dan ook liever het woord 'werkhypothese'.

Interessante vraag is ondertussen wel: was die 'foute' diagnose zo erg? Iemand heeft 3 of 6 of 10 keer (of anderhalf jaar...) een niet optimale behandeling gekregen, en heeft - natuurlijk omdat Hout steeds maar niet geactiveerd werd, grinnik... - al die tijd niet kunnen besluiten dat het wel genoeg is geweest. Ja, ik reken mezelf dat aan. En dat dan vooral omdat vrijwel iedereen waarbij ik op een dag dan toch het licht zie me wel herinnert aan een min of meer mislukte behandeling uit een meer of minder ver verleden. Anderzijds leer ik juist van deze 'fouten' heel veel en knapt de betreffende persoon er vervolgens binnen enkele behandelingen enorm van op. Ook zijn die paar 'foute' behandelingen, waar de patiënt zich vaak niet eens van bewust is geweest (wel van de aloude wezenlijke factoren tijd en aandacht, ja dank u meneer Renckens) een soms onvermijdelijke fase in de behandeling. Een collega-hulpverlener, niet-acupuncturist, zei me in deze context eens: "jij maakt je tenminste nog druk om het vinden van een diagnose die meer omvat dan een hokje waar iemand in gepropt wordt, mag je er dan misschien af en toe eens naast zitten". Zo is het natuurlijk maar net. Ik hoop dat u zich ook in die zin van mijn collega herkent. En morgen dan weer ogen, oren, neus, tastzin en Hart open om te komen tot hopelijk betekenisvolle diagnoses die leiden tot zinvolle behandelingen.

Koos van Kooten
oktober 2007