Wetenschapsquiz

Kent u de wetenschapsquiz? Daar zou ik zo graag eens een keer een paar vragen van willen opstellen. En dan niet van dat soort vragen als: "een kilo lood en een kilo veren worden tegelijk losgelaten op één meter boven de grond, welke is het eerste beneden?", maar echt spannende vragen. Hier komen er een paar. Antwoorden onderaan de pagina. 

Vragen

1. een acupuncturist prikt op basis van pols- en haradiagnose een aantal punten bij zijn patiënte. Wanneer hij na ca. 10 minuten komt kijken ligt de patiënte te huilen en vertelt dat ze beelden heeft gezien van hoe ze als peuter door de oppas mishandeld werd, iets waarvan de gevolgen pas jaren later bij toeval op een röntgenfoto werd ontdekt.
   Wat is de reden van dit verschijnsel?
           a) de acupuncturist heeft een placebobehandeling gegeven
           b) zij heeft het allemaal uit haar duim gezogen, zoiets doet een oppas niet
           c) het lichaam slaat herinneringen op en acupunctuur kan deze herinneringen naar boven halen
           d) acupunctuur maakt endorfines vrij
   
   
2. Als je acupunctuurpunten op de bovenzijde van de voet waarvan uit de literatuur bekend is dat ze op het gezichtsvermogen werken prikt is op een zgn. PET (positron emission)-scan te zien dat de hersenschors in het achterhoofd, die verbonden is met het gezichtsvermogen, actief wordt. Dit gebeurt echter sneller dan te verwachten zou zijn wanneer de prikkeling van het acupunctuurpunt via zenuwgeleiding naar de hersenschors zou worden geleid.
   Wat is de reden van dit verschijnsel?
           a) de klok van het scanapparaat stond niet gelijk
           b) o, dat doet de galblaasmeridiaan
           c) acupunctuur maakt endorfines vrij
           d) er zijn snellere informatiekanalen in het lichaam dan zenuwgeleiding
   
   
3. Een vrouw vertelt bij de acupuncturist dat ze al jaren het gevoel heeft uit allemaal losse stukken te bestaan die geen verband met elkaar hebben. De acupuncturist prikt op basis hiervan een aantal punten. Hij blijft naast haar zitten terwijl de naalden in de punten zitten en vraagt haar af en toe wat ze merkt. Na de behandeling geeft de patiënte aan dat ze zich veel meer één geheel voelt. Bij het volgende consult is deze ervaring zelfs nog sterker. Ook kijkt de patiënte veel helderder uit haar ogen.
   Wat is de reden van dit verschijnsel?
           a) een acupunctuurbehandeling bevordert de samenhang (coherentie)
           b) acupunctuur maakt endorfines vrij
           c) de acupuncturist heeft geprikt met naald en draad
           d) een acupuncturist neemt nou eenmaal veel tijd voor zijn patiëntes
   
   
4. Een vrouw van 28 jaar komt bij de gynaecoloog in verband met hevige menstruaties, waarbij ze zoveel pijn heeft en zo misselijk is dat ze vaak flauwvalt. De gynaecoloog stelt na een aantal pogingen (curettage, medicatie) voor om "het hele boeltje er maar uit te halen". De vrouw wil graag kinderen en kijkt of acupunctuur haar verder kan helpen. Na drie behandelingen verloopt de menstruatie vrijwel zonder klachten.
   Wat is de reden voor dit verschijnsel?
           a) de gynaecoloog wist niets van acupunctuur
           b) acupunctuur maakt endorfines vrij
           c) de  vrouw heeft haar klachten verzonnen om aandacht te krijgen
           d) geen van de antwoorden verklaart dit verschijnsel afdoende
   
   
5. Wanneer je van enkele meters afstand met een gloeiende moxastaaf in de richting van de knieholte van een mens wijst is door middel van infraroodmetingen te zien dat een baan over de achterzijde van het been en de rug warmer wordt dan de omgeving. Deze baan volgt tot in detail de route waarvan acupuncturisten beweren dat het de Blaasmeridiaan is.
   Wat is de reden voor dit verschijnsel?
           a) moxa maakt endorfines vrij
           b) de onderzoeker heeft de achterruitverwarming van haar auto op de zogenaamde Blaasmeridiaan geplakt
           c) het onderzoek is niet dubbelblind gerandomiseerd uitgevoerd
           d) weefsels zijn in staat om informatie te versterken

Deze wetenschapsquiz is geïnspireerd door het boek "Energy Medicine in Therapeutics and Human Performance" door James Oschman. Boordevol grensverleggende observaties, mogelijke verklaringen en spannende hypotheses. En door de wonderlijke wereld van de acupunctuur, maar dat antwoord is vast niet 'wetenschappelijk' genoeg...

Antwoorden

1. herinnering mishandeling; het juiste antwoord is c). Ook al is niet precies duidelijk hoe dit gebeurt, wel duidelijk is dát acupunctuur herinneringen die in het lichaam zijn opgeslagen kan oproepen. Antwoord a) is voor minstens 50% juist, maar is niet specifiek genoeg. Antwoord b) en d) zijn niet helemaal uit te sluiten als verklaring maar worden toch fout gerekend.
   
   
2. PET-scan en geleidingssnelheid; het juiste antwoord is d). Eigenlijk een weggevertje. Wie slim dacht te zijn en antwoord b) - de galblaasmeridiaan - antwoordde vergat even dat een antwoord met "galblaasmeridiaan" in een wetenschapsquiz nóóit goed kan worden gerekend! Het was trouwens de Blaasmeridiaan. Antwoord c) - endorfines is ook fout, omdat hormonen nog veel trager werken dan zenuwgeleiding. Antwoord a) - de klok stond niet gelijk wordt ook goed gerekend, maar alleen bij mensen met lidmaatschapskaart van de Vereniging tegen Kwakzalverij (die kunnen er niets aan doen dat ze misleid worden).
   
   
3. allemaal losse stukken. Het juiste antwoord is a) - meer samenhang, coherentie. Hoe dit kan is overigens niet duidelijk, traditionele verklaringen als "de Keizer terug op zijn troon zetten" zouden dit antwoord natuurlijk ongeldig hebben gemaakt. b) endorfines is een instinkertje, omdat iedereen weet dat dit zo is, maar zoals altijd is dit antwoord niet specifiek genoeg; c) naald en draad is voor mensen die alleen weten dat acupunctuur met naalden is, maar: zou zij helderder uit haar ogen hebben gekeken als ze aan elkaar genaaid was?; d) is weer voor de anti-kwak-collega's.
   
   
4. het hele zaakje er maar uit halen: d) het goede antwoord zit er niet bij. Overigens zijn a) - de gynaecoloog wist niets van acupunctuur en b) - acupunctuur maakt endorfines vrij beide feitelijk juist, maar niet specifiek genoeg. Antwoord a) had veel spannender kunnen zijn, gezien het ziekenhuis waar de gynaecoloog werkte.
   
   
5. moxa en Blaas-meridiaan: ik zou het níet weten. Eigenlijk denk ik dat antwoord d) juist is, maar tja, bewijs het maar eens. In ieder geval is dat de meest veelbelovende hypothese. De overige antwoorden slaan in ieder geval nergens op.

Het leuke van deze vragen en antwoorden is, dat ze weer nieuwe vragen oproepen en je fantasie prikkelen: hoe kán dat dan? En dat lijkt mij een goede basis voor echte wetenschap. Een stuk leuker dan het soort wetenschap waarvan we geacht worden te denken dat hij onveranderlijk en vaststaand is.