In the footsteps of the yellow emperor - Tracing the history of traditional acupuncture
Peter Eckman, Uitg. Cypress Book (U.S.) Company, San Fransisco, ISBN 0-8351-2580-7, $35,-
Op de voorkant van dit boek staat Sherlock Holmes, met speurhond die de sporen van de 'Gele Keizer' probeert te vinden. Dat klinkt als een detective, en zeker de tweede helft van dit boek leest ook als een detective. Het boek verscheen al in 1996 maar heeft bij mijn weten in Nederland weinig tot geen aandacht gekregen.
Het eerste deel van het boek is de best leesbare geschiedenis van de Oosterse Geneeskunde die ik tot nu toe ben tegengekomen. Het is duidelijk dat dit boek - in tegenstelling tot de ook interessante boeken van Paul Unschuld - is geschreven door iemand met grote kennis van en ervaring met acupunctuur. Een plezier om allerlei hoofd- en zijwegen van de Oosterse Geneeskunde te volgen, en tegelijk af en toe herinnerd te worden aan de manier waarop de ontdekkingen en ontwikkelingen van honderden of duizenden jaren geleden in verschillende van de huidige stromingen binnen de acupunctuur terug te vinden zijn. Alleen al hierom raad ik dit boek van harte aan. Opvallend vind ik overigens, hoe zowel in China als in Japan de acupunctuur aan het begin van de vorige eeuw op sterven na dood was, en eigenlijk opnieuw moest worden ontdekt. Het verhaal van die herontdekking staat ook in dit boek. Hoezo eeuwenoude ononderbroken traditie?!
Het tweede deel van het boek is, zoals gezegd, eerder een soort detective-verhaal. De schrijver is in verschillende richtingen van de acupunctuur onderlegd, en heeft naast de TCM-richting (die in het Westen pas na 1972 in opkomst kwam) al eerder een opleiding in "Five Element Acupuncture" gevolgd. Dit is de school die verbonden is met J.R. Worsley, een charismatische Engelsman die een geheel eigen vorm van acupunctuur onderwees (hij stierf enkele jaren terug). Deze Worsley is altijd zeer geheimzinnig geweest over de herkomst van zijn kennis. De schrijver vertelt hoe hij vanaf het begin gefascineerd was door de vraag waar Worsley het vak moet hebben geleerd. En zo begon hij aan een speurtocht. Deze speurtocht is ook interessant voor wie niet speciaal in Five Element Acupunture is geïnteresseerd, want zo ongeveer de hele geschiedenis van de twintigste-eeuwse acupunctuur komt langs, met tal van illustere Japanners, enkele Chinezen, Taiwanezen, Duitsers, de beroemde Soulié de Mourant en andere Fransen, Georges Ohsawa (naast grondlegger van de macrobiotiek ook acupuncturist). Hoe beïnvloedden dezen elkaar, waarin waren ze het hartgrondig met elkaar oneens, waarin stemden ze overeen, waar legden ze nadrukken terwijl anderen daar juist géén aandacht gaven?
Gaandeweg wordt duidelijk hoe acupunctuur al ruim voor 1972 in het Westen tot ontwikkeling kwam, en hoe dat ging.
Mooi aan dit boek vind ik de onbevooroordeeldheid van de auteur. Hij vindt het prima dat er veel verschillende richtingen in de acupunctuur zijn. Eén van de weinige dingen waarover hij zich kan opwinden is de arrogantie van 'medical acupuncturists' die 'scientific acupuncture' doen, zonder zich nog bezig te houden met Yin/Yang, Vijf Fasen of meridianen.
Wel is duidelijk dat hij erg te spreken is over de Vijf Elementen acupunctuur, met zijn nadruk op 'het primaat van de Geest', zijn subtiele behandeltechnieken die lijken op Japanse acupunctuur en zijn respect voor de sjamanistische achtergronden van acupunctuur. Op de laatste bladzijden gebruikt hij het voorbeeld van de charismatische Ohsawa overigens als een waarschuwing tegen het gebruiken van speciale gaven voor onethische doelen (Ohsawa juichte het Nazisme toe, en liet één van zijn kinderen sterven als gevolg van zijn extreme ideeën over voeding). Maar zoals gezegd, hij schrijft een geschiedenis van de hele acupunctuur, van Oudheid tot in de jaren '70. Aangeraden.
Koos van Kooten